SKKN Thiết kế một số trò chơi đóng vai ở tiết 2 môn Đạo đức lớp 4 Trường Tiểu Học Diễn Yên 1

ẽ hối lỗi) con xin lỗi mẹ vì không làm bài tập về nhà nê con nhận điểm 2 và cô giáo gữi sổ liên lạc về cho bố mẹ đây ạ Thanh đưa sổ bằng hai tay cho mẹ.
Mẹ Thanh: (Dơ tay cầm sổ ra xem) con thành thật không nói dối là tốt. Chỉ có thật thà nhận lỗi mới thànhcông được mẹ tha lỗi cho con nhưng từ nay phải chăm chỉ học tập đấy nhé.
Thanh: Con cảm ơn mẹ, con hứa sẻ học tốt để bố mẹ vui lòng.
+ Câu hỏi nhận xét:
Qua trò chơi em thấy bạn thanh là người như thế nào?.
Bạn thanh có đáng khen ngợi không? Vì sao?.
Em đã có lần bị điểm kém như bạn Thanh chưa? Khi bị điểm kém em đã làm gì? Em thấy việc làm của mình như thế đúng hay sai? Vì sao?
Bài 5: Bênh vực bạn yếu.
Tên trò chơi: Người bạn mới.
Các vai: Nhung, Thắng, Hiếu và một tốp 3 đến 5 bạn.
Trên đường đi học về, Thắng vừa đi vừa suy nghĩvề bài toán khó hôm nay (lẩm bẩm) – (Tuổi mẹ ba phần tuổi con....) bổng nghe phía trước có tiếng cải nhau và có mấy bạn xung quanh.
Thăng: Đi nhanh tới vừa nghe tiếng nói tục của một bạn trai (Bạn hiếu), Thái độ hung hăng muốn đánh 1 bạn gái (Bạn nhung).
Thắng: (Nghiêm dong) dừng tay, chuyện gì mà lớn tiếng thế? 
Hiếu: Nó ra vẽ ta đay là giỏi, hôm làm bài kiểm tra tao xem nó không cho, bây giờ tao bị điểm 2, tao cho một trận cho mất tính tự hào đi.
Cả tốp: Đánh cho mất kiêu đi.
Nhung: không phải đâu, mình không sai, bình thường hằng ngày mình đã bày cho bạn ấy học, nhiều lúc bạn ấy chỉ thích chơi. Cô giáo bảo khi làm bài kiểm tra tuyệt đối không được cho bạn nhìn bài. Minh không cho bạn chép bài kiểm tra thế là bạn gây sự đòi đánh.
Thắng: (Nghiêm mặt nhìn thẳng vào hiếu và tụi bạn) Cậu làm như thế có đáng mặt con trai không? đừng cậy mình tợn mà bắt nạt bạn gái. Từ nay bỏ cái lối bắt nạt người khác một cách vô lý đi. Muốn đạt điểm cao phải chịu khó mà học.
Hiếu và tốp bạn: (Cúi mặt) đi nhanh về phía trước.
 Nhung: Mình cảm ơn bạn.
Thắng và Nhung cùng rảo bước đi về.
+ Câu hỏi nhận xét:
Ai là người đáng bị chê trách ? vì sao?.
Em học tập ai? Vì sao? 
Nếu em là hiêu em sẻ làm gì?
Bài 6: Gần gũi giúp đỡ thầy cô giáo.
Tên trò chơi: Cô giáo ốm.
Các vai: Trang trong vai cô giáo ốm- ngồi cúi mặt ở bàn .
Học sinh cả lớp.
Giáo viên đưa ra tình huống.
Trong suốt tiết học toán cô giáo gắng giảng bài thật đầy đủ đến với các em song cô rất mệt.
Trống báo hiệu giờ ra chơi, như mọi hôm cô giáo chào cả lớp, dặn các em chơi ngoan rôi đi lên văn phòng trường. Nhưng hôm nay thì không, cô cho các em ra chơivà im lặng cúi mặt xuống bàn trông mệt lắm.
Giáo viên: Lúc đó em sẻ làm gì để giúp đở, động viên cô giáo.
Học sinh xung phong nhập vai giúp đở, săn sóc cô giáo. (Cho nhiều em được thực hiện việc giúp đở săn sóc cô bị ốm, lần lượt từng em hoặc vài ba em cùng lúc).
* Cần Chẩn bị dụng cụ chơi như: Cốc nước, dầu phật linh, quạt..vv.
+ Câu hỏi nhận xét.
Em thấy các bạn đã chăm sóc cô giáo ốm như thế nào? Việc làm đó của các bạn chúng tỏ điều gì?
Em có làm được như các bạn không?.
Bài 7: Giữ lời hứa.
Tên trò chơi: Quyển truyện hay.
Các vai: Minh (Người có quyển Sổ).
Nam: Bạn câu cá của Minh.
Trường: người có quyển truyện hay.
Một ngày chủ nhật, minh và Nam đi câu cá. Trên đường đi (Hai bạn trên vai vác hai cần câu) Nam nói với Minh: Hôm nay cố gắng câu được nhiều cá đưa về, một ít mẹ nấu còn lại mình sẻ bán mua một quyể sổ dày để làm bài tập toán cho lâu hết.
Minh: Được chung ta sẻ cố gắng câu thật nhiều cá. Còn quyể sổ dày cậu cần mình sẻ tặng, với điều kiện cậu phải dành đựơc nhiều điểm 10 đấy!.
Nam: (nét mặt vui mừng) mình cảm ơn cậu, mình sẽ cố gắng khi câu được cá về, đến đường rẽ hai bạn chia tay nhau về hai ngã.
Minh gặp Trường trên tay cầm quyển truyện.
Minh: (giơ tay cầm quyển truyện của Trường vẽ bất ngờ) cậu có quyển truyện hay thật, mình cũng đang tìm mua.
Trường: Câu có quyển sổ dày rất đẹp, đúng không? Cậu thích mình đổi cho đấy.
Minh: (Vẻ mặt hớn hở toan đồng ý, liền chợt nghĩ đến mình đã hứa tặng Nam và nói) Đúng, mình rất thích quyển truyện này nhưng lấy quyển sổ của mình đổi thìo không được, mình đã hứa cho Nam rồi.
Trường: Cậu thật là, mình nói cho nhưng bây giờ mình đổi để lấy quyển truyện mà mình đang tìm mua chưa được, Nam không trách cậu đâu.
Minh: Bạn ấy trách hay không mình không quan tâm. Mình đã hứa rồi nhất định mình sẽ tặng cậu ấy.
Câu hỏi nhận xét:
Các em thấy các bạn biểu diễn như thế nào?
Trong 3 bạn ai là người đáng khen? Vì sao?.
Nếu em là Minh em sẽ làm gì?.
Bài 8: Tiết kiệm tiền của.
Tên trò chơi : Phóng viên phỏng vấn.
Các vai: Minh Trang: phóng viên.
Cả lớp học sinh: khán giả (đều được phỏng vấn).
Minh Trang: (Bước từ cữa lớp vào tay dơ lên chào khán giã) Xin chào các bạn tôi là phóng viên nhà báo nhi đồng được biết lớp các bạn có nhiều thành tích trong việc tiết kiệm tiền của tôi đến đay xin được phỏng vấn các bạn.
Minh Trang: (Cầm MIC) đến gần một học sinh chào bạn tên bạn là gì? 
Học sinh: (khán giả) trả lời.
Minh Trang: Là một học sinh bạn đã làm gì để tiết kiệm tiền cuả?.
Học sinh: ( được phỏng vấn) Tôi giữ gìn sách vở cẩn thận không bị mất sách hay để sách bị rách.
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) thế còn cậu, cậu đã làm gì để tiết kiệm tiền của.
Học sinh: (Khán giả) tôi giữ bút thước cẩn thận không để mất hay gảy....
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) ở lớp bạn đã làm gì để tiết kiệm tiền của?.
Học sinh: Tôi có thói quen khi mọi người ra chơi là tôi tắt quạt điện hể có bạn nào trèo lên bàn ghế là tôi nhắc nhở.
Minh Trang: Chào bạn, bạn tên là gì?
Học sinh: (khán giả) trả lời: 
Minh trang: ở gia đình bạn làm gì để tiết kiệm tiền của?
Học sinh: Ra khỏi nhà là tôi tắt bóng đèn, tôi không xin bố mẹ tiền để mua những thứ không cần thiết lắm mà chỉ mua những gì cần thiết nhất.
Minh trang: (Đến chổ học sinh khác) còn bạn bạn đã làm gì để tiết kiệm tiền của.
Học sinh: Tôi mặc quần áo rất giữ gìn, không trèo cây, nghịch ngợm để quần áo luôn được bền đẹp. Quần áo bị đứt chỉ tôi may lại (như cô giáo đã bày) để mặc. Không đòi bố mẹ mua quần áo mới.
Câu hỏi nhận xét.
Để tiết kiệm được tiền của một cách phù hợp các bạn đã nói lên việc làm của mình như thế đúng chưa? 
Ngoài ra em có cách nào để tiết kiệm tiền của nữa không? Hãy nói rõ cách của mình?.
Bài 9: Tiết kiệm thời giờ.
Tên trò chơi: Cô bé ham chơi.
Các vai: Mẹ, Mai (Chị), Đào (em).
Đầu giờ chiều đi làm mẹ dặn hai chị em ở nhà học bài rồi chị nấu cơm, em quét dọn nhà cửa.
Mẹ đi rồi hai chi em vâng lời vào bàn học một lúc sau Đào học bài xong và em nói vơí chị.
Đào: (Tay gấp sách) Chị ơi em học bài xong rồi em đi chơi tý rồi về.
Chị: Em còn việc quét dọn nhà cửa nữa cơ mà.
Đào: Em biết rồi, chị yên tâm, giờ còn sớm,em đi chơi tý rồi quét cũng chưa muộn, Mẹ chưa về đâu, nói rồi Đào chạy ngay ra khỏi nhà.
Mai: Làm bài tập xong vào nấu cơm ngay kẻo mẹ về chưa có cơm ăn, cơm nước sắp xong vẫn chưa thấy em về. Vừa lúc đó Mẹ đi làm về. 
Mẹ: (Nhà cửa chưa quét) hỏi em đâu con và mẹ tay cầm chổi quét nhà.
Đào: (Vừa lúc đó) hớt hải chạy về nhà em đứng sững người nhìn mẹ quét nhà (vẻ hối hận) Con xin lỗi mẹ, con mãi chơi quên mất.
Mẹ: Từ nay con phải nhớ, xong việc rồi mới được chơi. Thời gian không đợi chờ ai, con phải biết tiết kiệm thời giờ để làm những việc có ích.
Đào: Vâng thưa mẹ từ nay con sẽ làm đúng lời mẹ dạy. 
Qua trò chơi em thấy ai là người đáng khen? Vì sao?.
Đào đã biết tiết kiệm thời giờ chưa? Vì sao?.
Nến em là Đào em sẻ làm gì để mẹ vui lòng?
Bài 10: Chăm sóc ông bà cha mẹ.
Tên trò chơi: Người con ngoan.
Các vai: Na (trong vai mẹ):
Mẹ: Hai tay xách hai túi cồng kềnh nhiều thứ, dáng vẽ mệt nhọc thở hổn hển.
Giáo viên nêu nội dung: Một học sinh đang ngồi học bài ở nhà thì mẹ đi chợ về trông giáng vẻ rất mệt nhọc, với nhiều thứ cụ thể như bạn Na ở đây (Giáo viên chỉ Na trong vai Mẹ).
Hãy đóng vai các con để chăm sóc mẹ lúc đó.
Học sinh xung phong lên đóng vai: thể hiện bằng lời noi, việc làm, hành động cử chỉ của mình đối với mẹ lúc này.
Học sinh thể hiện vai con, người (vai mẹ) Mẹ cùng nhập vai.
+ cần chẩn bị cho trò chơi: Dụng cụ: Quạt giấy, cốc nước, khăn mặt, chậu nước, ghế, nón.... cho học sinh nhập vai.
Bài 12: lễ phép với người lớn.
Tên trò chơi: Người lễ phép.
Các vai: Hoàng, Hà (Hai anh em sinh đôi)
	Bác Hải. 
Hoàng và Hà (Vai mang cặp) vui vẻ rảo bước về nhà thì gặp bác Hải từ trong nhà đi ra.
Hoàng: (dừng lại, khoanh tay, cúi đầu) cháu chào bác ạ.
Hà đứng nhìn dững dưng .
Bác Hải: (Mỉm cười và xoa đầu Hoàng) bác chào hai cháu. 
Hà: (để bác Hải đi rồi liền quay lại nói với Hoàng) Bác ấy có biết mình là ai đâu mà anh chào.
Hoàng: Bác ấy từ nhà mình đi ra biết đâu là bạn của bố, mẹ thì sao. Hơn nữa dù không biết bác ấy là ai thì chúng ta cũng nên chào hỏi. Cô giáo dạy:
“Gặp người lớn tuổi hơn ta
Cư xử lễ phép mới là trò ngoan”.
Em phải nhớ đấy.
Hà: Vâng, em hiểu rồi ạ!
Câu hỏi nhận xét: 
Qua trò chơi này em thấy bạn Hà đã biết lễ phép với người lớn chưa? Vì sao?.
Ai là người đáng khen? Vì sao?.
Em học tập bạn nào vì sao?
C/ Kết quả áp dụng
Qua thời gian thực hiện từ tháng 9 năm 2004 đến nay những trò chơi trên đã được tôi đưa vào phù họp với tiết dạy phù hợp với nội dung từng bài. Ngoài những trò chơi giới thiệu ở trên tôi còn tìm tòi, sáng tác một số trò chơi phục vụ cho một số môn học khác. Việc sáng tác và tổ chức trò chơi tuy vất vã nhưng tôi tìm thấy niềm vui ở công việc và cảm thấy yêu nghề hơn. Bởi thông qua trò chơi, quan hệ cô- trò không còn khoảng cách(vì nhiều lúc cô cũng tham gia chơi với trò) Tình cảm bạn bè giữa học sinh với học sinh ngày càng gần gủi gắn bó hơn.
Tôi thấy các giờ học sôi nổi hẳn lên. Để có thể tham gia vào trò chơi đóng vai, bắt buộc các em phảichú ý đến bài học. Vì thế các em tiếp thu bài chủ động kiến thức cũng thâm nhập vào các em dễ dàng hơn,.
Từ khi đưa trò chơi đóng vai vào các tiết dạy đạo đức các em có hứng thú rỏ nét trong các giờ học. Các em luôn mang đến tiết học đạo đức. Số học sinh hứng thú với môn đạo đức là 100% khiến giờ học không còn nhàm chán, thụ động, ghò ép nữa.
Trò chơi đóng vai có sức hấp dẫn lớn, em nào cũng xung phong đóng vai và muốn được thể hiện mình. Do đó các em cũng bỏ dần tính tự ty tự đại, nói năng lưu loát hơn bạo dạn hơn. Một số em còn mỡ rộng thêm cho vốn từ ngữ, biết nhập vai một cách thành thạo, các em phát huy được tính sáng tạo, trí tưởng tượng của mình.
Qua trò chơi đóng vai trong tiết dạy đạo đức các em đã nhận thức đúng đắn hành vi đúng sai (một cách tự nhiên)để điều chỉnh cách ứng xử của mình cha mẹ, ông bà, anh chị em, bạn bè. Đặc biệt của lớp tôi thấy các em đã có những cử chỉ lời nói rất lễ phép lịch sự, văn minh khi giao tiếp với người khác, biết xin ghi nhận, biết cảm ơn khi được giúp đỡ, biết xin lỗi khi thấy mình sai...v.v. Các em thật sự đoàn kết, yêu mến nhau hơn.
Chính vì vậy mà môn đạo đức được nâng lên rõ rệt, thể hiện ở bảng so sánh sau:
Đầu năm
Giữa kỳ 1
Giữa kỳ 2
Khá giỏi
TB
Yếu
Khá giỏi
TB
Yếu
Khá giỏi
TB
Yếu
12
18
5
20
12
3
32
3
0

Như vậy trò chơi đóng vai được đưa vào các tiết dạy có hiệu quả cao giúp các em nắm chắc và nâng cao nhận thức về đạo đức và giúp các em rèn luyện, hình thành các thói quen đạo đức để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt.
D. Bài học kinh nghiệm
Trong thời gian qua bản thân tôi đã thiết kế một số trò chơi và đưa vào trực tiệp trong bài dạy phải nói rằng việc cũng cố rèn luyện, kỷ năng ứng xử cho học sinh dưới hình thức trò chơi là rất cần thiết và phù hợp với đặc điểm lưa tuổi. Thực tế đã cho thấy dạy học theo hình thức tổchức trò chơi được học sinh hưởng ứng và tham gia. Dạy học theo hình thức này rất đúng với tinh thần đổi mới phương pháp dạy học của ngành giáo dục hiện nay.
Tuỳ mục tiêu, nội dung bài học, trình độ học sinh để dạy theo nhiều cách. Song ở mỗi bài dạy đạo đức tiết 2 ở tiểu họcnói chung và ở lớp4 nói riêng đưa trò chơi vào tiết học sẻ làm cho các em tiếp thu bài tự nhiên, say mê, hứngthú hơn. Thế nhưng việc dạy học theo phương pháp này ngoài việc sưu tầm trò chơi người giáo viêncòn phải tự nghiên cứu, tìm tòi sáng tác ra trò chơi những mới. Để sáng tác ra các trò chơi mới đơn giản dễ chuẩn bị, dễ tổ chức mà mang lại hiệu quả cao cần chú ý mấy điểm sau:
Điều quan trọng người giáo viên phải có lòng yêu nghề, tận tâm với học sinh, say sưa với công việc. 
Giáo viên phải chịu khó tham khảo, tìm tòi nghiên cứu, sáng tạo, có như thế giáo viên mới có thể biến những lệnh làm việc, những bài tập, những câu hỏi thành những trò chơi hấp dẫn lý thú.
Sáng tác trò chơi phải xác định được rõ mục đích học tập của trò chơi mới mang lại hiệu quả đích thực.
Sáng tác trò chơi phải căn cứ vào nội dung kiến thức trình độ học sinh lớp mà mình phụ trách.
Sáng tác trò chơi cần dựa vào điều kiện hiện có về cơ sở vật chất, thiết bị của trường, địa phương thì mới dễ chuẩn bị các dung cụ, phương tiện cần thiết phục vụ trò chơi.
Việc đưa trò chơi vào bài học phải có nhiều ưu thế trong việc giúp học sinh hình thành và cũng cốkiến thức kỷ năng.
Các trò chơi đưa ra phải đơn giản, không cầu kì, không tốn kén lại dễ. Học sinh không mất thời gian đóng vai.
Luật chơi phải rõ ràng, phần thưởng là gì, hình phạt ra sao mới kích thích được sự hứng thú của học sinh.
Để trò chơi đưa vào tiết dạy có hiệu quả tôi đã đi theo trình tự sau: 
Giáo viên nêu tên trò chơi, yêu cầu chơi, luật chơi.
Học sinh theo giỏi và nắm rõ luật chơi – học sinh xung phong chơi (nhập vai).
Kết thúc trò chơi một vài học sinh nhận xét trò chơi (về hành động cử chỉ, thái độ...)
Giáo viên nhận xét qua (cử chỉ , thái độ) việc nhập vai của học sinh một cách công bằng để khuyến khích. Những em làm tốt và những em nhập vai chưa được tốt cũng lấy đó để rútkinh nghiệm cho bản thân từ đó giúp các em tự tin khi chơi trò chơi. Tránh chê bai, chủyêú là khen ngợi động viêncác em để tạo hưng phấn trong học tập vì đây là “đóng vai” đạt hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Điều quan trọng ở đây là các em đã thể hiện được thông qua trò chơi những hành vi đạo đức cần chuyển tải trong bài học. Tuỳ bài mà giáo viên có thể đưa ra tình huống đóng, tình huống mở của trò chơi. Có thể có trò chơi giáo viên chỉ đưa tình huống, các em tự nhập vai để phát huy tính sáng tạo chủ động của học sinh như tôi đã đưa ra ở một số trò chơi trên. Ngoài ra, để việc đưa trò chơi vào tiết dạy có hiệu quả cao thì người giáo viên phải biết nên tổ chức trò chơi vào lúc nào đánh giá ra sao, cần dừng lại lúc nào...vv. thì trò chơi mới hấp dẫn, sinh động, kích thích lôi cuốn được tất cả các em trong lớp chú ý, tham gia, gây được sự hưng phấn học tập của học sinh.
Trên đây tôi đã giới thiệu một số trò chơi mà bản thân tôi tự thiết kế và đã tổ chức thực hiện cho học sinh chơi trong quá trình dạy môn đạo đức – tiết 2 của mình. Ngoài trò chơi đạo đức tôi còn sáng tác một số trò chơi cho các môn học khác như môn: sức khỏe, lịch sử, địa lý, khoa học, toán, tiếng việt... Mặc dù chưa thật phong phú, chưa đáp ứng được nhu cầu dạy học hiện nay, song tôi cũng thấy vui vui khi tự mình đã gópphần nhỏ bé mang lại niềm vui trong học tập cho các em. 
Dẫu sao cũng chỉ là suy nghĩ, việc làm của bản thân tôi.
Rất mong sự góp ý của đồng nghiện và hội đồng khoa học các cấp.
Xin chân thành cảm ơn!