SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh học tốt môn Đạo Đức lớp 5 ở trường Tiểu học

, Hà có đóng góp tiền tiết kiệm của mình để chữa cho “Ông Đa” không? Vì sao Hà làm như vậy?
+ Qua việc làm của Hà, em có nhận xét gì về bạn Hà?
+ Nếu em là bạn Hà em có hành động như vậy không? Vì sao? 
 Khuyến khích học sinh đạt thêm câu hỏi:
+ Vì sao làng quê Việt Nam lại hay trồng cây đa đầu làng?
+ Trồng cây đa đầu làng có phải là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam không?...
* Hình ảnh cây đa làng em ( SGK/ 28) được giáo viên phóng to và treo trên bảng. (Hình 2)
 Bên cạnh đó, khuyến khích học sinh sưu tầm thêm tranh ảnh về cây đa mang đến lớp để khắc sâu kiến thức. tạo động lực cho học sinh thêm yêu quê hương mình hơn. (Hình 3)
 (Hình ảnh học sinh sưu tầm)
 Tôi thiết nghĩ với cách xây dựng hệ thống câu hỏi ngắn gọn, xúc tích sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó. Từ đó sẽ tự mình rút ra được những việc mình cần làm mà điều chỉnh hành vi đạo đức cho phù hợp. Bởi vậy xây dựng hệ thống câu hỏi dẫn dắt học sinh rút ra kết luận đạo đức là vô cùng quan trọng, không thể thiếu đối với người thầy khi lên lớp. Nó giúp cho những “kĩ sư tâm hồn” tự tin, hiểu sâu hơn trong việc truyền đạt kiến thức.
3. Giải pháp thứ ba: Thông qua kể chuyện giúp học sinh có hành vi chuẩn mực đạo đức:
 Khi tiến hành tiết dạy này, giáo viên sẽ dùng ngôn ngữ của mình để kể lại một câu chuyện đạo đức về một chủ đề dựa trên nội dung câu chuyện trong sách giáo khoa đã chuẩn bị (chủ yếu ở tiết 1). Nhằm giúp học sinh nắm được đầy đủ và chính xác nội dung truyện. Qua đó, phân tích đánh giá các hành vi và ứng xử của các nhân vật. Từ đấy rút ra kết luận về chuẩn mực hành vi cần thực hiện. Nói là kể chuyện nhưng không chỉ dùng lời nói đơn thần mà tôi còn kết hợp với hình ảnh trực quan, cử chỉ, hành động, điệu bộ, sắc thái để thể hiện, nhằm gây được sự chú ý cho học sinh. Nếu học sinh kể tốt có thể cho học sinh tự kể, giáo viên sẽ là người phụ họa thêm. Như vậy sẽ kích thích được tư duy sáng tạo, các em sẽ tự tin trước đông người. Giáo viên phải xác định được cách kể chuyện đạo đức ở đây không nhất thiết phải rập khuôn ngôn ngữ như trong truyện. Điều tôi muốn nói ở đây là khi người kể (cả giáo viên hoặc học sinh) có thể sáng tạo ngôn ngữ của mình sao cho nội dung câu chuyện không thay đồi, từ ngữ thể hiện trong sáng và mang tính tích cực có liên quan đến câu chuyện là được. Từ đó kích thích hoạt ngôn của các em thêm phát triển và ý thức tư duy sáng tạo hơn. 
 Muốn làm tốt giáo viên cần chú ý:
- Tìm hiểu nội dung câu chuyện trong sách giáo khoa trước khi lên lớp. hình dung ra nội dung câu chuyện. 
- Khi kể ngôn ngữ của người kể phải trong sáng, nhẹ nhàng, chậm rãi theo tiến trình câu chuyện. Tránh kể dài dòng, lan man, không sa vào đọc truyện gây nhàm chán cho người nghe. Khi cần có thể dùng đến hành động, cử chỉ, sắc thái,..,
- Ngoài những câu chuyện Đạo đức có sẵn trong sách giáo khoa theo nội dung bài, theo chủ điểm thì tôi thường tìm kiếm thêm những câu chuyện khác, những việc làm, những hành động cụ thể thật để kể hoặc diễn kịch cho các em nghe, xem. ..
 * Vi dụ : Tôi kể cho các em nghe: Hồi còn bé, độ tuổi như các em cứ vào khoảng 28,29 tết Nguyên Đán cô lại cùng bố mẹ, anh em trong nhà ra mộ của dòng họ để đắp cỏ, thắp hương mời các cụ về nhà ăn tết. Hay ra tháng 3 cô lại cùng bố đi tảo mộ của dòng họ. 
* Khuyến khích học sinh tìm thêm những câu chuyện khác, hình ảnh hoặc các em có thể vẽ thêm những hình ảnh, việc làm mà liên quan đến bài học. Sau đó cho các em thể hiện cái mà mình đã chuẩn bị trong khoảng thời gian nhất định. Nhằm giúp học sinh tự rút ra được chuẩn mực hay hành vi đạo đức. 
* Chẳng hạn khi dạy bài 10: Ủy ban nhân dân xã (phường) em. ( sgk - trang 31). 
 Tôi thể hiện câu chuyện: Đến Ủy ban nhân dân phường một cách rất nhẹ nhàng, dùng ngôn ngữ cho học sinh dễ hiểu. Vì trường tôi nằm cạnh Ủy ban nhân xã nên trước khi học này tôi đã dẫn các em tới Ủy ban để giới thiệu (thời gian vào tiết sinh hoạt của tuần chuẩn bị học bài này). 
 Từ câu chuyện có trong sách giáo khoa, tôi kể thêm cho học nghe về những việc làm mà Ủy ban của mình đã làm được cho người dân như: Xây dựng nhà tình nghĩa, thường xuyên chăm sóc sức khỏe cho người dân, Tổ chức các hoạt động khuyến học, mừng thọ cho người già,Học sinh cũng có thể kể thêm cho bạn nghe về việc làm nơi mình ở mà Ủy ban nhân dân xã đã làm như: Phát động phong trào vệ sinh làng xóm, giúp đỡ cá gia đình có hoàn cảnh khó khăn. 
 Để khắc sâu kiến thức, cuối tiết học tôi cho các em thể hiện nội dung câu chuyện mà các em đã chuẩn bị thông qua tranh ảnh, chuyện thật hay tranh các em tự vẽ. 
 Qua đó giáo dục cho các em hiểu được: Ủy ban nhân dân xã là nơi chăm sóc và bảo vệ quyền lợi cho người dân. Dó đó ai cũng phải tôn trọng và giúp đỡ Ủy ban làm việc. Từ đó các em có ý thức, hành vi đúng đắn với các cơ quan hành chính.
 Học sinh vẽ tranh về lao động dọn vệ sinh sân trường.
* Tranh vẽ của em: Nguyễn Hữu Quang Huy- Năm học 2017- 2018(Hình 4)
Học sinh vẽ tranh về giữ vệ sinh làng xóm.
* Tranh vẽ của em: ..
 Như vậy với giải pháp này đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị nội dung câu chuyện một cách chu đáo, cẩn thận. Bên cạnh đó là chuẩn bị ngôn ngữ, hình ảnh, cử chỉ, sắc thái,thật nghiêm túc nhưng không kém phần dí dóm làm cho câu chuyện sinh động hơn, thực tế hơn, gần gũi hơn. 
Từ đó sẽ giúp người học có hứng thú học và tiếp thu bài nhanh nhất.
4.Giải pháp thứ tư: Luyện tập theo mẫu hành vi để học sinh rút ra chuẩn mực đạo đức:
 Đây là cách mà giáo viên tổ chức cho học sinh luyện tập các thao tác của hành vi, tình huống yêu cầu. Giáo viên ( hoặc học sinh) có thể làm mẫu. Việc này rất cần thiết trong tiết dạy. Từ đó giúp học sinh xử lí tình huống, đánh giá hành vi một cách thực tế.
- Luyện tập theo mẫu hành vi là cách học cho học sinh nhận xét, đánh giá hành vi đạo đức của người khác hay của bản thân và giải quyết tình huống. Qua đó học sinh xác định cái đúng, cái sai, cái đẹp, cái xấu các hành vi và giải thích tại sao. Từ đó đưa ra cách ứng xử đúng đắn, rèn luyện dần thái độ không chấp nhận những hành vi không phù hợp. Đồng thời rèn luyện năng lực biết tự kìm chế không làm trái các chuẩn mực đạo đức. Tập đấu tranh để được vận dụng kinh nghiệm giải quyết vào việc của mình. (chủ yếu vận dụng khi liên hệ thực tế và hay ở tiết thực hành).
- Bởi vậy nội dung đánh giá, xử lí tình huống cần phải phù hợp bài dạy, thưc tế, đạo đức tâm lí, khả năng giải quyết của hoc sinh, tránh đưa ra hành vi, hoặc lấy xa lạ, quá đơn giản, hay quá khó. Nếu có ý kiến không thống nhất nhau cần được cho các em tranh luận để tìm phương án giải quyết tốt. Không nên lạm dụng vào việc tự kiểm điểm làm cho lớp học nặng nề, gây mất hứng thú học tập... Như vậy với cách làm này, đòi hỏi người giáo viên làm mẫu hành vi thật chính xác, nhẹ nhàng và dễ hiểu. Có thể thực hiện bằng ngôn ngữ, hành động hoặc đóng vai,Có những trường hợp tôi mời học sinh đóng vai cùng mình để thể hiện tình huống, có những trường hợp các em tự thể hiện bằng cách đóng vai. Giáo viên chỉ là người đưa ra nhận xét. Luyện tập theo mẫu hành vi là giúp các em được thực hành ngay, các em thể hiện được mình. Qua đó giúp các em có hành vi, chuẩn mực đạo đức với thục tế hơn. Đối với bước này tôi thực hiện hết sức cẩn thận từ ngôn ngữ, cho tới hành động vì lúc này cô đang là hình tượng để các em học. Ngoài những tình huống, hành vi có sẵn trong bài tôi có thể cho các em luyện tập thêm một số hành vi, tình huống có liên quan đến nội dung bài dạy.
Chẳng hạn khi dạy bài 14: Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên (trang 42- sgk)
 Sau khi thực hiện xong các bài tập, tôi cho học sinh tự mình đóng vai Đất, Nước, Không khí, Ánh sáng mặt trờigiới thiệu về mình. Bạn Nguyễn Khánh Linh thể hiện như sau: 
 “ Xin chào các bạn! Minh là nàng Nước đây. Mính mặc chiếc áo trắng có đẹp không? Hằng ngày mình vẫn cùng mọi người sinh hoạt đúng không nào? Mình cho các bạn tắm mát, mình tưới cho cây xanh tươi tốt. Các loài vật mà không uống những giọt nước trong lành của mình thì liệu có sống không nhỉ? Mình còn có thể làm quay tua- pin để phát ra dòng điện đấy các bạn ạ! Về mùa hè mà không có mình chắc mọi người buồn lắm nhỉ?... Mình là thế đấy nên mong mọi người hãy sử dụng mình tiết kiệm và đừng xả rác vào mình nhé! Cảm ơn các bạn!” 
 Qua mỗi hành vi, mỗi tình huống các em thể hiện thì tự các em rút ra được những việc làm cụ thể, thiết thực hơn.
 Qua thực tế thực hiện giải pháp này, tôi thấy luyện tập theo mấu hành vi là việc làm không thể thiếu. Nó giúp người dạy cũng như người học được thể hiện khả năng của mình trong từng tình huống, từng vai, từng việc làm, từng cử chỉ và từng hành động. Ngoài ra nó còn giúp chúng ta được sự góp ý, học hỏi tứ mọi người để các em nhận thức, thực hiện được hành vi chuẩn mực đạo đức mà các em được học. 
 Như vậy với các giải pháp thực hiện như trên tôi đã áp dụng thành công trong việc dạy môn Đạo Đức cho học sinh lớp 5. Chính vì vậy, năm học 2023-2024 tôi được điều động vào công tác tại trường TH .... một trường mà tỉ lệ học sinh dân tộc tại chỗ chiếm khá nhiều nhưng tôi vẫn áp dụng có hiệu quả các giải pháp này trong môn giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 5 ở trường TH ..... trong học kì 1 vừa qua. 
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
 Như chúng ta đã biết, không có phương pháp dạy học nào là vạn năng cả. Mỗi cách tổ chức dạy học có những ưu điểm riêng. Vì vậy khi lên lớp giáo viên cần phải nắm rõ mỗi quan hệ mật thiết của các giải pháp và hình thức tổ chức dạy học. Nó luôn hỗ trợ cho nhau những ưu điểm chính và hạn chế những khuyết điểm. Do vậy, để nâng cao hiệu quả giờ dạy giáo viên cần vận dụng phối hợp linh hoạt và sáng tạo các biện pháp với nhau. Nên tận dụng những gì mà mình có thể làm mà đưa kiến thức đến được với các em bằng con đường ngắn nhất nhằm gây hứng thú học tập cho các em.
 Ví dụ : Xử lí tình huống cần sự hỗ trợ của quan sát và nhận xét hay giảng giải.
 Ngoài ra các môn học khác cũng góp phần không nhỏ vào việc nắm bắt kiến thức về các chuẩn mực đạo đức. 
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vị và hiệu quả ứng dụng:
 Tuy thời gian không dài, với biện pháp và cách tổ chức dạy học đã nêu, thì chất lượng giờ dạy được nâng lên rõ rệt, HS hứng thú học tập, hoạt động tích cực, các em mạnh dạn, tự tin, chủ động hơn khi học bài hoặc giao tiếp. Số em học Hoàn thành tốt tăng, số em chưa hoàn thành hay nhút nhát giảm hẳn. Bên cạnh đó người thầy cũng phải xác định mục tiêu, nhiệm vụ của bài dạy, phối hợp nhịp nhàng các biện pháp dạy học một cách có hiệu quả thì chắc chắn chất lượng giờ dạy sẽ cao hơn. Vì vậy, qua khảo nghiệm chất lượng cuối năm đã thu được kết quả đáng mừng. 
LỚP
TS
HS
NĂM
HỌC
THỜI GIAN KHẢO SÁT
HS
HTT
HS
HT
HS
CHT

SL
%
SL
%
SL
%
5A2
34
2023 - 2024
TUẦN 34
8
24
26
76


 BẢNG KHẢO SÁT CHATA LƯỢNG CUỐI NĂM 
 Vì lẽ đó, bằng việc làm cụ thể của mình tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng có hiệu quả một số kinh nghiệm và hình thức tổ chức dạy học môn Đạo Đức cho học sinh lớp 5. 
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:
 Như vây việc giúp học sinh học tốt môn Đạo đức, tôi rút ra được một số giải pháp và hình thức tổ chức dạy học học sinh Tiểu học nói chung. Đó là:
 Áp dụng các biện pháp dạy học, nâng cao các hình thức tổ chức dạy học có ý nghĩa quyết định tới chất lượng giờ dạy. Việc giúp học sinh học tốt môn Đạo Đức lớp 5 thu được kết quả cao hay thấp phụ thuộc nhiều vào cách tổ chức dạy học của mỗi thầy cô giáo. Đó là, hãy trân trọng kinh nghiệm sống của học sinh về mặt văn hóa và vốn hiểu biết. Giúp đỡ, gần gũi, động viên chia sẻ và thông cảm với các em trong học tập. Đặc biệt động viên khuyến khích việc làm tốt. Ở phần nào có thể được hãy đưa các bậc phụ huynh và những thành viên trong cộng đồng cùng tham gia vào lớp học. Và phải dồn hết tâm trí vào những gì học sinh của mình có khả năng làm tốt hơn là những gì các em chưa làm được và phải biết phối hợp với các giáo viên khác để giáo dục các em tốt hơn.
 Để làm được điều đó, mỗi giáo viên khi lên lớp cần chuẩn bị kĩ bài, xác định mục tiêu của bài để lên kế hoạch bài dạy cho phù hợp. Hơn nữa đồ dùng dạy học phải đầy đủ, khoa học, các thí nghiệm phải tiến hành nhanh, chính xác. Chú ý dành nhiều thời gian cho học sinh chậm tiến bộ. Áp dụng tốt chuẩn kiến thức kĩ năng và điều chỉnh nội dung dạy học. Đặc biệt là dạy kĩ năng sống cho các em để giúp các em học tốt môn học khác. Vì thế trong mỗi tiết học giáo viên cần phối hợp các phương pháp dạy khác nhau một cách linh hoạt và sáng tạo theo hướng giảm sự quyết định và can thiệp của giáo viên, tăng cường sự tham gia của học sinh vào các hoạt động tìm tòi, phát hiện ra kiến thức mới. Và tôi mong muốn làm sao tất cả chúng ta phải thực sự cố gắng phấn đấu hết mình trong sự nghiệp trồng người, để xứng đáng với lời nói của một danh nhân: “ Nghề dạy học là nghề cao quí nhất trong các nghề cao quí. Nghề dạy học là nghề sáng tạo bậc nhất trong các nghề sáng tạo, vì nó sáng tạo ra những con người sáng tạo”. 
 2.Kiến nghị:
 Dựa vào tình hình thực tế địa phương, trình độ học sinh, qua trải nghiệm việc dạy- học ở trường, tôi có một số kiến nghị với quý cấp nhằm nâng cao chất lượng dạy – học môn Đạo Đức. Trước khi lên lớp, GV phải chuẩn bị kĩ bài, cần chú ý luyện tập, trau dồi để có ngôn ngữ chuẩn, trong sáng, chuẩn bị các tình huống, Sách giáo khoa, Sách giáo viên chỉ là tài liệu tham khảo. Do đó hệ thống câu hỏi trong sách phải lôgich, câu hỏi không quá khó hoặc quá dễ, nên chia nhỏ và bổ sung câu hởi phụ nhằm khắc sâu kiến thức, kích thích sự tìm tòi, tư duy sáng tạo của HS, làm tốt công tác bồi dưỡng GV dưới nhiều hình thức.
 Đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo, giúp đỡ của các ban nghành và chính quyền địa phương về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, các phòng chức năng,Thường xuyên giữ chặt mối liên hệ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.
 Trên đây là những kiến nghị về sáng kiến kinh nghiệm của tôi. Do thời gian và trình độ có hạn nên đề tài còn có phần thiếu sót. Song tôi tin chắc rằng với những giải pháp này, bằng sự sáng tạo của mình các đồng chí sẽ vận dụng có hiệu quả trong quá trình dạy đạo đức .
 Rất mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các đồng chí, đồng nghiệp để tài của tôi được hoàn thiện hơn. 
 Tôi xin chân thành cám ơn!
Người thực hiện
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách thực hành Kĩ năng sống dành cho học sinh lớp 5 cùa TS. Phan Quốc Việt 
- Các bài viết trên báo giáo dục và thời đại.
- Các bài viết về hành vi đạo đức trên mạng Internet.
- Sách giáo khoa, sách tham khảo, thiết kế bài dạy Đạo đức lớp 5.
- Tạp chí giáo dục Tiểu học.
 NỘI DUNG
 TRANG
I. PHẦN MỞ ĐẦU

Lí do chọn đề tài
1
 . Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
2
Đối tượng nghiên cứu
3
Phạm vi nghiên cứu
3
Phương pháp nghiên cứa
3
II. PHẦN NỘI DUNG

Cơ sở lí luận
3- 4
Thực trạng vấn đề nghiên cứu
4- 7
Nội dung và hình thức của giải pháp
8- 19
III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Kết luận
20-21
Kiến nghị
20-21

 MỤC LỤC
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC GIÁO DỤC
 *Cấp cơ sở:
.................................................................
 * Cấp huyện:
...........................................................
.......