SKKN Giải pháp gáo dục Đạo đức lối sống trong trường tiểu học

 học: cá nhân, theo nhóm, học ở trong lớp, ngoài sân, tham quan, ... Qua các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học giúp học sinh được giao lưu, học hỏi giữa các thành viên trong nhóm, những em nhút nhát trở nên bạo dạn hơn, các em biết lắng nghe có phê phán ý kiến của bạn. Từ đó, giúp các em dễ hòa nhập vào nhóm, tạo cho các em sự tự tin, hứng thú trong học tập và sinh hoạt. Kĩ năng giao tiếp, hợp tác của học sinh được phát triển. Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của các em theo hướng tích cực. Qua sắm vai, xử lí tình huống những lời nói, việc làm của học sinh được bộc lộ, giáo viên dễ dàng điều chỉnh thái độ, hành vi và phát huy, nêu gương những cách ứng xử, xử lí hay, đẹp, sáng tạo cho các bạn khác học tập noi theo. Đồng thời, rèn luyện khả năng quyết định lựa chọn cho mình cách ứng xử đúng đắn, phù hợp trong từng tình huống. Học sinh được hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi.
Các phương pháp và hình thức dạy học đạo đức rất phong phú, đa dạng Chương trình môn Đạo đức được xem là một phương tiện quan trọng để thực hiện nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, tình cảm, pháp luật cho học sinh một cách trực tiếp, hoàn chỉnh và sâu sắc. Yêu cầu giáo viên khi dạy môn Đạo đức là làm cho những tri thức đạo đức, những chuẩn mực về hành vi đạo đức có trong bài học được thấm sâu, bền vững, trở thành kĩ năng sống, thói quen hàng ngày của mỗi học sinh. Muốn vậy giáo viên phải có phương pháp dạy thích hợp với bộ môn, phải chú tâm đi sâu tìm hiểu đặc trưng bộ môn. Ở đây đòi hỏi khả năng tự trau dồi của giáo viên rất lớn. Đưa ra các phương pháp dạy học theo hướng tích cực nhằm gây hứng thú cho học sinh như thảo luận nhóm, đóng vai, phỏng vấn, vv Giáo viên cần khai thác những sự kiện, việc làm, hành vi có thực xung quanh các em và gây được ấn tượng nhất đối với các em. Người dạy cần nêu rõ ý nghĩa, tác dụng và cách thực hiện hành vi như là bài học cần thực hiện. Giáo viên cần kết luận ngắn gọn về chuẩn mực hành vi cần thực hiện để các em dễ nhớ, dễ vận dụng; liên hệ với thực tế đời sống của lớp, của học sinh và khuyến khích học sinh thực hiện theo chuẩn mực, hành vi tốt đẹp đó. Trong kể chuyện và nêu gương, giáo viên nêu lại câu hỏi đã đặt ra trước khi kể chuyện để học sinh phân tích, đánh giá nội dung câu chuyện và rút ra kết luận cần thiết cho mình, cần noi theo, học tập. Cần kích thích, khuyến khích động viên học sinh thực hiện theo tấm gương đã học. Tổ chức cho học sinh thực hiện những hành vi, công việc trong cuộc sống, sinh hoạt, lao động, học tập hằng ngày phải làm thường xuyên có hệ thống vì như vậy mới hình thành được thói quen, tình cảm đạo đức bền vững; cần tạo điều kiện cho các em tự giác, tự quản trong thực hiện. 
- Đối với các môn khác: như Tiếng Việt, Lịch sử, Tự nhiên xã hội, Âm nhạc, Mĩ thuật, vv thông qua các môn học đó, học sinh củng cố kiến thức, kĩ năng đạo đức, mở rộng và bổ sung cho kiến thức đạo đức càng phong phú, sinh động. Do đó, nhiệm vụ của giáo viên phải làm sao cung cấp những tri thức về các hành vi đạo đức, lối sống này cho các em. 
Ở môn Tiếng Việt giáo dục cho học sinh lòng yêu quê hương, yêu đất nước, con người thông qua từng nội dung môn học. Học sinh có những hiểu biết về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hóa, văn học Việt Nam. Hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam.
Môn Lịch sử cần giáo dục cho học sinh về truyền thống hào hùng của dân tộc, biết ơn Đảng, Bác Hồ. Qua các nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử khơi gợi trong các em lòng tự hào, tự tôn dân tộc, nhớ ơn, cảm phục những hi sinh, khó khăn, kiên trung của nhân dân ta. Đồng thời, biết được giá trị to lớn của sự đoàn kết, hòa bình, độc lập dân tộc. Các em biết được phải làm gì để ghi nhớ, đền đáp công ơn đó. Kính yêu Bác Hồ, tự hào về đất nước, con người Việt Nam; biết ơn những gia đình thương binh liệt sĩ, các chiến sĩ quân đội, công an, yêu quê hương, làng xóm, bảo vệ các di tích lịch sử, văn hóa do cha ông để lại. Học sinh có điều kiện gần gũi, hiểu biết thêm về thiên nhiên, con người; những hình ảnh, tư liệu, hiện vật lịch sử, ... Từ đó, học sinh có ý thức bảo vệ thiên nhiên, môi trường sống xung quanh, yêu quý tự hào về con người, quê hương đất nước mình.
Đối với môn Tự nhiên vã Xã hội giáo dục học sinh biết bảo vệ môi trường tự nhiên xung quanh nơi ở, nơi học, nơi chơi, nơi qua lại, bảo vệ cây trồng, cây xanh có ích, động vật nuôi, động vật có ích, diệt trừ động vật có hại, là vệ sinh môi trường. Ứng xử phù hợp với các vấn đề về sức khỏe, tự giác thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Ham hiểu biết khoa học, có ý thức vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống. Yêu thiên nhiên, con người, đất nước, yêu cái đẹp; có ý thức hành vi bảo vệ môi trường. Tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và văn hóa gần gũi với học sinh.
* Giáo dục đạo đức lối sống thông qua các hoạt động giáo dục
 Phương pháp giáo dục đạo đức, lối sống xưa nay dựa trên hình thức vừa học vừa chơi. Giáo dục đạo đức, lối sống mà chỉ dựa trên lí thuyết thì thường khô khan và nhàm chán. Hơn nữa trong các tiết dạy văn hoá, thời gian luôn vừa đủ để chuyển tải chương trình nên việc đưa những vấn đề đạo đức, lối sống đến với các em vẫn còn hạn chế. Tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khoá hướng về những nội dung giáo dục đạo đức, lối sống là một việc làm cần thiết, việc giáo dục đạo đức, lối sống sẽ trở nên phong phú, có hiệu quả và cuốn hút học sinh hơn. Nhà trường tạo điều kiện cho các em có sân chơi thú vị xoay quanh những trò chơi, xây dựng tiểu phẩm, thi kể chuyện,  Qua đó sẽ phát huy được sự hiếu động, hứng thú, giúp ích cho việc tiếp nhận những bài học đạo đức, lối sống một cách tốt hơn.
 Trong quá trình giảng dạy, nhà trường có tổ chức các lần sinh hoạt ngoại khoá cho các em nhưng vẫn còn thưa thớt, thỉnh thoảng, mang tính phong trào và chưa đủ để tạo nên những hiệu quả nhất định. Cần phải tổ chức thêm nhiều chương trình ngoại khoá gắn với những chủ điểm, những sự kiện lịch sử như một cách giúp học sinh yêu hơn lịch sử dân tộc. Chương trình ngoại khoá có thể gồm nhiều hình thức đa dạng và phong phú: Thi kể chuyện, thi tìm hiểu về luật giao thông, trồng cây xanh, hoạt động trải nghiệm, ...
Thi kể chuyện: Đây là cuộc thi lý thú, khi áp dụng cho học sinh có những lợi thế nhất định. Khả năng kể chuyện của các em cũng rất tốt, thể hiện sự diễn cảm, nhập tâm vào nhân vật, làm cho cuộc thi trở nên phong phú, có hồn. Giáo viên sẽ thông báo trước về nội dung cuộc thi, hướng dẫn cặn kẽ về nội dung của câu chuyện. Đặc biệt đề cao sự sáng tạo trong cách kể, đánh giá cao lối kể rõ ràng, diễn cảm. Sau mỗi lần các em kể giáo viên sẽ linh hoạt đặt câu hỏi cho mỗi em để đánh giá chính xác mức độ hiểu biết của mỗi em về nội dung câu chuyện. Đặt ra cho các em những câu hỏi tình huống để các em tự đặt vào hoàn cảnh bản thân suy nghĩ để rút ra bài học đạo đức, lối sống cho mình. Căn cứ vào phong cách kể và cách trả lời có thông minh hay không mà giáo viên sẽ có phần thưởng cho từng em.
 Làm tốt được điều này sẽ tạo cho các em sự ham học, các em sẽ chăm chỉ thi đua với các bạn, qua đó mà có sự tiếp nhận tốt hơn về những giá trị đạo đức, lối sống. Đồng thời qua cách sinh hoạt này sẽ giúp cho chúng ta phát hiện và kịp bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu kể chuyện tốt tham gia các cuộc thi kể chuyện do trường, ngành tổ chức.
Phong trào Đội là phong trào thu hút nhiều học sinh nhất, ở đây học sinh được rèn luyện, vui chơi trong một tập thể đầy tình thương của bè bạn, thầy cô. Hoạt động Đội là hoạt động phong trào, phong phú và nhiều hình thức, mang tính trực quan sinh động phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học và có sức thu hút học sinh. Do đó, Tổng phụ trách với các hoạt động Đội luôn mang tính giáo dục cao và đầy hiệu quả. Qua hoạt động cần điều chỉnh các em có những hành vi, thái độ ứng xử đúng, biểu dương khen ngợi những em tham gia tích cực, những em có hành động, việc làm tốt, văn minh, lịch sự.
Những hoạt động ngoài giờ lên lớp là cơ hội để các em bộc lộ cá tính, năng khiếu, sở trường. Đồng thời, có tác dụng hình thành thói quen hợp tác, tương trợ, học tập lẫn nhau. Hoạt động ngoài giờ lên lớp là môi trường thực hành, luyện tập rất tốt để củng cố kiến thức, kĩ năng đạo đức. Do đó, nó là con đường hấp dẫn học sinh trong đó hoạt động thực hành đạo đức, lối sống cần phải được giáo viên quan tâm đúng mức. Hoạt động ngoài giờ lên lớp giáo dục tinh thần tập thể, ý thức cộng đồng, đoàn kết tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau. Tạo cơ hội để học sinh giao lưu, hợp tác, tự khẳng định và tích lũy kinh nghiệm, làm phong phú vốn sống. Qua đó tự điều chỉnh hành vi ứng xử. Có điều kiện thường xuyên luyện tập để hình thành thói quen hành vi đúng chuẩn mực. Tích hợp giáo dục các kĩ năng sống cơ bản ở mức phù hợp với lứa tuổi như: giao tiếp, tự nhận thức, giải quyết vấn đề, kiên định, ra quyết định. Thông qua việc trực tiếp tham gia các hoạt động học sinh bộc lộ ý thức đạo đức, lối sống của mình. Từ đó, giáo viên phát hiện giúp học sinh phát huy những đức tính tốt, kịp thời uốn nắn, sửa chữa những đức tính lệch lạc, chưa hoàn thiện. Do đó, để đạt kết quả tốt trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, cần phải tổ chức tốt các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 
	* Giáo dục đạo đức lối sống thông qua phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội
 Giáo dục đạo đức, lối sống là một quá trình liên tục, mở rộng trong cuộc sống chứ không chỉ gói gọn trong phạm vi nhà trường. Thời gian các em học tập trong nhà trường chỉ chiếm bốn đến bảy giờ trong một ngày. Bên cạnh đó, các em có một khoảng thời gian dài tiếp xúc với cuộc sống gia đình, xã hội. Những gì tác động vào các em ở khoảng thời gian đó có ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách của học sinh.
 Nhà trường nơi cùng gia đình thực hiện chức năng giáo dục học sinh, bồi dưỡng, rèn luyện, hình thành cách học tập, cách sống. Nhân cách, đạo đức, lối sống của học sinh ảnh hưởng đến chất lượng của nhà trường. Nếu ở trường học chúng ta dạy các em nói “lời hay ý đẹp” nhưng khi ở nhà các em lại chứng kiến những cô bác hàng xóm “lời qua tiếng lại” bằng ngôn ngữ chợ đen, bài học nhân cách kia liệu có tác dụng chăng ? Cho nên việc tạo sự gắn kết giữa gia đình, nhà trường và xã hội là việc làm hết sức cần thiết. Nhà trường cùng gia đình tạo cho các em môi trường học tập lành mạnh, trong sáng. Hơn nữa, cha mẹ luôn là người hiểu các em hơn ai hết nên họ có thể dành lấy trách nhiệm và chức năng của những người thầy ngoài nhà trường dạy cho các em những bài học nhân cách. Bài học cuộc sống của con người.
 Gia đình là trường học đầu tiên và suốt đời của trẻ. Ngoài việc cùng với nhà trường chăm lo giáo dục con em mình, mỗi thành viên còn cần phải thường xuyên tự giáo dục, đào tạo để làm tốt chức năng giáo dục con em mình. Từ trước đến nay trong quá trình giảng dạy việc gặp gỡ giữa giáo viên và phụ huynh học sinh có nhiều hạn chế, chủ yếu tiếp xúc trong các cuộc họp phụ huynh mà thôi: đầu năm học, cuối học kỳ I, cuối năm. Chỉ ba lần gặp mặt trong khoảng thời gian họp ít ỏi không thể đủ để giáo viên chủ nhiệm trao đổi, chuyển tải hết các nội dung đến từng phụ huynh. Nếu trường hợp những bậc phụ huynh quan tâm nhiều thì không phải nói, còn những phụ huynh vì lý do nào đó trong cuộc sống mà không thể thường xuyên gặp gỡ giáo viên để tìm hiểu về tình hình học tập của con cái. Điều này rất khó khăn cho các giáo viên chủ nhiệm trong việc quan tâm dạy dỗ và giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Mỗi phụ huynh cần dành thời gian quan tâm, hỗ trợ và giúp con giải quyết kịp thời, hằng ngày những khó khăn trong học tập và cuộc sống; dạy con biết sống đẹp, biết yêu lao động và ham học hỏi
 Đối với những học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn cần được thầy cô quan tâm nhiều hơn trong quá trình giảng dạy. Đối với những học sinh cá biệt trong học tập cũng như đạo đức, chúng ta cần liên hệ thường xuyên với phụ huynh hơn. Bằng cách viết giấy mời phụ huynh những khi cần thiết cùng phụ huynh giải quyết những vấn đề khó khăn. 
 Nhà trường, giáo viên chủ nhiệm cùng với gia đình tạo một vòng tay giáo dục khép kín, một môi trường lành mạnh, “thân thiện” làm cho việc giáo dục đạo đức, lối sống thường xuyên hơn, tích cực hơn, hiệu quả hơn. Trong các mối quan hệ trên, giáo viên chủ nhiệm là quan trọng nhất và là linh hồn của sự phối kết hợp giáo dục rèn luyện nhân cách học sinh, vì tương lai của trẻ, vì sự sống của nhà trường, vì sự phát triển của địa phương.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
 Qua một thời gian tìm hiểu thực trạng, nghiên cứu tìm ra giải pháp giáo dục đạọ đức, lối sống cho học sinh và vận dụng vào công tác giảng dạy. Những giải pháp trên đã đem lại hiệu quả nhất định. Sáng kiến của chúng tôi có thể áp dụng vào thực tế giảng dạy ở trường cũng như các trường trong huyện.
3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp.
 Sau một thời gian vận dụng các giải pháp trên vào công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh kết hợp với sự quản lý chặt chẽ các giải pháp giáo dục tại trường, cũng như sự phối hợp với các môi trường giáo dục. Công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh đã có những kết quả khả quan. Học sinh đã có nề nếp hơn, ngoan hơn và có ý thức hơn trong nhiệm vụ học tập, sinh hoạt, tham gia các phong trào tại trường. Các hiện tượng vi phạm đạo đức, lối sống ở học sinh cũng được kéo giảm. Học sinh không còn tham của rơi, đánh nhau, trốn học, nói tục, chửi thề. Các em biết ứng xử lễ phép đúng mực với bạn bè, người lớn, môi trường xung quanh.
Về phía phụ huynh học sinh cũng có chuyển biến tích cực trong việc quan tâm giáo dục con em mình. Phụ huynh thường xuyên quan tâm liên lạc với giáo viên thăm hỏi về việc học của học sinh, việc tham gia các phong trào, các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Và phối hợp tốt với nhà trường trong mọi hoạt động để giáo dục con em họ.
 Các em biết tạo cho mình nhận thức đúng đắn qua sự góp ý của bạn bè và sự hướng dẫn của thầy cô. Chúng tôi cảm thấy mình được lắng nghe, hiểu và gần gũi các em hơn sau mỗi tiết học, điều này giúp chúng tôi dễ dàng bám sát quá trình học tập của các em. 
 Trong tất cả các tiết học các em đã biết cách liên hệ đến tình yêu thương gia đình, tình bạn bè, thầy cô giáo, bảo vệ môi trường thiên nhiên. Biết lễ phép với người lớn, biết phân biệt đúng sai, biết nhận lỗi và sửa lỗi. Các em đã hiểu được những giá trị đạo đức, lối sống bằng những hành động thực tiễn, nhìn nhận cuộc sống bằng lăng kính đẹp, lạc quan và đầy ước mơ tốt đẹp, điều ấy thực sự sẽ trở thành nền móng vững chắc cho các em thành con người hữu ích sau này. 
	Các em có những việc làm tốt đối với gia đình thương binh liệt sĩ, người có công, giúp đỡ những người gặp thiên tai, dịch bệnh, khó khăn, tàn tật, ... Có hành động việc làm phù hợp bảo vệ môi trường, tài sản công, ...
	Kết quả phẩm chất của các em có nâng lên:
- Học kì I năm 2018 – 2019:
+ Phẩm chất: Tốt: 42/50 tỉ lệ 84%; Đạt: 8/50 tỉ lệ 16%.
- Học kì I năm 2019 – 2020:
+ Phẩm chất: Tốt: 51/60 tỉ lệ 85%; Đạt: 9/60 tỉ lệ 15%.
Thạnh Phú, ngày 19 tháng 02 năm 2020