Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục Đạo đức cho học sinh lớp 3

h vi đạo đức của các em sẽ bị mai một, các em sẽ dần dần tạo những thói quen xấu, bắt chước những hành vi đạo đức xấu như nói chuyện với bạn là “mày – tao” trong lúc chơi đùa, không biết giúp đỡ người khác,  Việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh không chỉ dành riêng cho các buổi học, các giờ lên lớp mà phải luôn được quan tâm mọi lúc mọi nơi. Việc làm này đòi hỏi người giáo viên phải có tâm huyết, yêu thương học sinh hết mực do phải mất nhiều thời gian. Để thực hiện tốt việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi giáo viên phải thường xuyên để mắt đến tất cả những sinh hoạt của học sinh bên trong nhà trường từ trong học tập, vui chơi, giao tiếp với thầy cô, người lớn, bạn bè,  khi các em có những biểu hiện bất thường về việc vi phạm hành vi đạo đức, giáo viên phải kịp thời điều chỉnh cho các em em một cách thật tế nhị, mềm dẻo, linh hoạt, tránh những lời nói xúc phạm như quát, mắng, phạt học sinh. Không chỉ dừng lại ở khía cạnh giáo dục hành vi đạo đức đối với những học sinh vi phạm mọi lúc mọi nơi, đòi hỏi người giáo viên phải thường xuyên, kịp thời tuyên dương những học sinh có những biểu hiện hành vi đạo đức tốt, nhằm gây lan toả, nhân rộng hành vi đạo đức tốt trong lớp.
Ví dụ: Trong giờ chơi của học sinh, giáo viên có thể ngồi ở một nơi nào đó để quan sát học sinh vui chơi, nếu các em có những biểu hiện vi phạm về hành vi đạo đức như nói chuyện với bạn bằng “mày – tao” thì giáo viên kịp thời đến điều chỉnh cho các em.
Phân công học sinh có hành vi đạo đức, thói quen tốt kèm sát một học sinh có hành vi, thói quen ứng xử chưa tốt trong giờ ra chơi hoặc trên đường đi học về để kịp thời báo cáo cho giáo viên những biểu hiện sai lệch của bạn như không lễ phép với người lớn, không chào hỏi người lớn tuổi, xưng hô với bạn bè “mày – tao”  Với việc làm tôi được học sinh cung cấp thông tin kịp thời nên điều chỉnh có hiệu quả những hành vi sai lệch cho các em.
Ví dụ: Hằng ngày tôi có thói quen lên lớp trước 15 phút. Những ngày đầu năm học, một hôm khi tôi vừa đến lớp đã thấy em Tường Vy chờ tôi sẵn ở bàn giáo viên, khi tôi bước tới thì em liền bảo: “Thưa cô, trưa hôm qua đi học về bạn Minh gặp người lớn không chào, con nhắc bạn, bạn còn chửi con và còn thách con ngày mai vào thưa cô đi”. Nhận được thông tin ấy, tôi sắp xếp giờ ra chơi trò chuyện cùng em Minh và tìm cách giáo dục em. Tôi hỏi thăm về gia đình, việc học tậpvà nói về một trường hợp bạn A nào đó gặp người lớn không chào, bị mọi người chê trách bố mẹ. Tôi phân tích các khía cạnh và nói: “Là học sinh mà gặp người lớn không chào hỏi là học sinh chưa ngoan và chưa được mọi người yêu mến. Cô cũng mong các bạn lớp mình không có ai như thế, nếu con biết hoặc gặp bạn nào đó thì nhắc bạn giúp cô nhé”. Tôi cũng trao đổi với mẹ của Minh và nhờ gia đình theo dõi và nhắc nhở, uốn nắn khi Minh ứng xử chưa tốt. Sau đó, qua quan sát và được mẹ cho biết, em Minh khi gặp người lớn tuổi luôn chào hỏi rất lễ phép và còn nhắc nhở em của mình điều đó.
Việc phân công một học sinh có hành vi đạo đức tốt kèm một học sinh có hành vi đạo đức chưa tốt tôi thấy có kết quả rõ rệt. Với việc giáo dục đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi mà hành vi ứng xử đạo đức của lớp tôi ngày được hoàn chỉnh, các em ngày càng ngoan và những hành vi, thói quen ứng xử chưa tốt của các em không còn nữa.
Biện pháp 5: Xây dựng một tập thể lớp vững mạnh, đoàn kết giúp đỡ nhau:
Một tập thể lớp đoàn kết vững mạnh là một tập thể biết yêu thương, giúp đỡ nhau, có lòng nhân ái, có trách nhiệm với trường. Một nhân tố quan trọng trong việc xây dựng một tập thể lớp vững mạnh đó là đội ngũ cán bộ lớp có tinh thần trách nhiệm, biết cách giải quyết các tình huống trong và ngoài lớp.
Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp phải thực sự gương mẫu, có trách nhiệm, uy tín với lớp để các thành viên trong lớp học tập và noi theo. Các em biết phát huy tinh thần tập thể, tự quản, có ý thức xây dựng trường lớp. 
Khi bắt đầu năm học, tôi chọn ra 6 – 7 em học sinh nhanh nhẹn, có năng lực và phẩm chất tốt, có tính cách điềm tĩnh, khả năng điều hành nhóm và diễn thuyết tự tin trước lớp để phân công làm ban cán sự cốt cán của lớp: lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó phong trào và 4 tổ trưởng,  Sau khi chọn được đủ học sinh, tôi sẽ có vài buổi tập huấn cho các em về kĩ năng lãnh đạo, kĩ năng tập hợp, điều hành lớp và tổ mình. Giúp các em phát huy khả năng của mình để cùng cô điều hành và quản lớp; góp phần làm giảm thời gian và công sức cho giáo viên. Tôi thường nhắc nhở các em, khi đã được đề cử làm cán bộ lớp thì các em phải luôn đề cao trách nhiệm của mình. Vì mỗi lời nói và việc làm của mình đều làm tấm gương cho các bạn trong lớp. Để các bạn khác nhìn vào mình và học tập ở mình những điều tốt đẹp.
Ngoài ra còn nhiều bạn khác cũng có tố chất và khả năng nên trong mỗi đợt thi đua học tập tốt của nhà trường, tôi đều tổ chức cho học sinh thi đua trong lớp như phong trào “Đôi bạn cùng tiến”, “Nhóm bạn cùng tiến”. Tôi chia lớp thành các đôi bạn hoặc nhóm 5 – 6 bạn ngồi gần vị trí nhau hoặc nhà ở gần nhau, có cả học sinh năng lực, phẩm chất tốt, có cả học sinh năng lực, phẩm chất chưa tốt để các bạn kèm cặp, giúp đỡ nhau tiến bộ hơn.
Người xưa có tục ngữ: “Học thầy không tày học bạn” quả không sai. Trong thời gian ngắn ngủi của một tiết học không phải học sinh nào cũng hiểu bài, nắm chắc bài luôn được. Có những học sinh chưa hiểu bài kĩ còn nhút nhát, e dè không dám hỏi cô thì có thể hỏi các bạn khác. Bạn bè cùng lớp nên các em rất dễ nói chuyện, trao đổi với nhau. Tranh thủ giờ ra chơi các em ngồi thảo luận với nhau về một vấn đề vừa học giúp cho các em mở rộng hiểu biết của mình hoặc đơn giản và hướng dẫn cho nhau cách viết chữ đều hơn, đẹp hơn hay làm các sản phẩm của nhiều môn học khác.
Trong từng đợt thi đua, vào các tiết Sinh hoạt lớp, tôi đều tuyên dương và khích lệ những nhóm bạn có tiến bộ để làm tăng sự hào hứng thi đua học tập của các nhóm khác. Kết quả đạt được ngoài sự mong đợi của tôi. Rất nhiều bạn đã tiến bộ rõ rệt: đọc bài tốt hơn, viết đã thẳng chữ hơn, bớt sai chính tả hơn hay thuộc bảng nhân, chia và tính toán nhanh hơn, chính xác hơn,  Thậm chí nhiều bạn còn bớt nghịch ngợm, lời nói bớt thô lỗ hơn, mạnh dạn hơn. Đặc biệt là tình bạn của các em thêm khăng khít, đoàn kết và biết yêu thương nhau hơn.
Ví dụ: Khi các phong trào trong trường được phát động, các em tham gia một cách nhiệt tình với tinh thần rất cao, nhất là phong trào giúp đỡ bạn nghèo. Trong giờ lao động, dù không có giáo viên, đội ngũ cán bộ lớp cũng đã hướng dẫn cho các em tự giác làm tốt công việc được giao và nhất là các em không cãi vã hay đùa nghịch, nói năng không hòa nhã với bạn.
Ví dụ: Trong phong trào thi đua “làm nhiều việc tốt” Chào mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/ 11, có nhóm bạn Thùy Mai (lớp trưởng), bạn Xuân Chưởng hướng dẫn bạn Trà My đọc tiến bộ rõ rệt. Hay bạn Minh Nhật hướng dẫn bạn Thanh Ngân tính toán nhanh và chính xác hơn, nhóm bạn Phúc An, Thành Cường đã cùng giúp đỡ bạn Đắc Phú không còn hiện tượng đi học muộn và nói năng thô lỗ với bạn bè, bắt nạt các em lớp 1E.
So với đầu năm, lớp tôi là lớp được 5 tuần xếp thứ nhất và trong lớp không có hiện tượng học sinh nói năng thô tục cũng như hiện tượng mất đoàn kết. Học sinh trong lớp thực sự quý mến nhau, giúp nhau cùng tiến bộ.
IV. KẾT QUẢ
          Qua quá trình thực hiện các biện pháp nêu trên vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường tôi thấy các em học sinh có chuyển biến rõ rệt, có ý thức cao trong học tập và rèn luyện. Biểu hiện cụ thể như sau:
          - Xác định được mục đích học tập, chuyên cần, ham học, trung thực trong học tập và đạt kết quả tốt. Luôn khiêm tốn và giúp đỡ nhau cùng học tập tiến bộ; mạnh dạn đấu tranh thói lười biếng, ỷ lại, thiếu trung thực trong học tập.
          - Tham gia đầy đủ và thực hiện tốt các buổi lao động, hoạt động tập thể. Có ý thức thực hành tiết kiệm, quý trọng và bảo vệ tài sản của nhà trường, của lớp học, sẵn sàng tham gia lao động góp phần xây dựng địa phương do nhà trường tổ chức.
          - Tích cực rèn luyện thân thể và tham gia các buổi thể dục chính khóa và ngoại khóa; luôn giữ vệ sinh cá nhân, giữ sạch đẹp trường lớp.
          - Thực hiện nếp sống lành mạnh, có văn hóa, có kỷ luật. Sống trung thực, đúng mực trong các mối quan hệ giao tiếp với thầy cô, bạn bè, gia đình và những người xung quanh.
          - Có ý thức thực hiện tốt pháp luật, chính sách liên quan đến bản thân. Có thái độ rõ ràng ủng hộ cái đúng, cái tốt; không đồng tình với những biểu hiện sai trái trong và ngoài nhà trường. Tích cực tham gia các hoạt động do nhà trường tổ chức, sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn.
Lớp học của tôi đã trở thành nơi mà các em có thể tin tưởng ở thầy cô, bạn bè mà bày tỏ những cảm nhận thơ ngây về cuộc sống. Tôi thấy các em đã làm chủ được những buổi sinh hoạt ngoại khoá, các tiết học đạo đức. Các em biết tạo cho mình nhận thức đúng đắn qua sự góp ý của bạn bè và sự hướng dẫn của thầy cô, tôi cảm thấy mình được lắng nghe, hiểu và gần gũi các em hơn sau mỗi tiết học, điều này giúp tôi dễ dàng bám sát quá trình học tập của các em.
Trong tất cả các tiết học các em đã biết cách liên hệ đến tình yêu thương gia đình, tình bạn bè, thầy cô giáo, bảo vệ môi trường thiên nhiên. Biết lễ phép với người lớn, biết phân biệt đúng sai, biết nhận lỗi và sửa lỗi. Các em đã hiểu được những giá trị đạo đức sống với nó bằng những hành động thực tiễn, nhìn nhận cuộc sống bằng con mắt đẹp, lạc quan và đầy ước mơ, xem cuộc sống đẹp như những trang cổ tích “ở hiền sẽ gặp lành”, điều ấy thực sự sẽ trở thành nền móng vững chắc cho các em thành con người có ích sau này.
	Qua quan sát và cảm nhận thực tế, chủ qua tôi đánh giá như sau:
Bảng khảo sát chất lượng rèn luyện đạo đức và hành vi ứng xử đạo đức
 của học sinh lớp 3E:
Tháng 9/2020
 
Sĩ số
Ứng xử tốt
Ứng xử với người lớn, thầy cô chưa đạt
Chưa biết giúp đỡ, xưng hô, ứng xử với bạn bè
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
51
23
45,1
15
29,4
13
25,5
Tháng 3/2021
48
43
89,6
2
4,1
3
6,3

Kết quả đánh giá năng lực phẩm chất cuối kỳ I của lớp 3E
Nội dung đánh giá
Tốt
Đạt
Cần cố gắng
SL
Nữ
SL
Nữ
SL
Nữ
Chăm học, chăm làm
38
18
13
5
0
0
Tự tin, trách nhiệm
41
19
10
4
0
0
Trung thực, kỉ luật
41
20
10
3
0
0
Đoàn kết, yêu thương
45
21
6
2
0
0

PHẦN C: KẾT LUẬN
I. Bài học kinh nghiệm
 Từ thực tiễn giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệp sau:
- Việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ nói chung, cho học sinh tiểu học nói riêng là hết sức cần thiết và quan trọng. Đó là trách nhiệm của mỗi tổ chức xã hội, mọi người, mọi gia đình, đồng thời là trách nhiệm nặng nề của ngành giáo dục trong đó vai trò của các trường học rất quan trọng. 
          - Phải lựa chọn, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm là linh hồn, là cố vấn tối cao của một lớp, là lực lượng giáo dục nòng cốt của nhà trường. Họ là người trực tiếp tổ chức, quản lý toàn diện các hoạt động giáo dục của một lớp. Cho nên giáo viên chủ nhiệm có tâm huyết với học sinh, theo tôi đó là yếu tố trước hết để có thể cảm hóa, giáo dục học sinh trở thành người tốt.
          - Nắm vững nguyên nhân dẫn đến dẫn đến hành vi không tốt để đề xuất biện pháp giáo dục thích hợp với từng loại đối tượng học sinh. Việc giáo dục đạo đức là một quá trình lâu dài, không thể một sớm một chiều mà thành công được, nếu vội vàng, thiếu cố gắng thì sẽ không mang lại hiệu quả.
          - Kết hợp chặt chẽ với gia đình để giáo dục các em. Gia đình là một môi trường, lực lượng giáo dục đầu tiên, trực tiếp, gần gũi, thường xuyên và lâu dài nhất đối với mọi trẻ em. Vì vậy, nhà trường, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với gia đình để tạo môi trường giáo dục thống nhất, đồng bộ đối với học sinh chưa ngoan, chưa có thói quen, hành vi tốt.
          - Xây dựng đôi bạn, nhóm bạn tốt để thường xuyên kèm cặp, uốn nắn kịp thời những hành vi tái phạm của những học sinh hư. Trong biện pháp này, giáo viên chủ nhiệm phải xử lí khéo léo các thông tin mà học sinh trong nhóm phản ánh cho mình, đồng thời giáo dục các em đó có lòng thương yêu, đặt niềm tin vào sự tiến bộ của bạn. Khéo léo sử dụng dư luận tích cực của tập thể để điều chỉnh hành vi sai trái của những học sinh hư. Dư luận tập thể có tác dụng điều chỉnh hành vi của từng thành viên theo yêu cầu của tập thể. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần kịp thời phát hiện dư luận và có biện pháp xử lí thích hợp, giúp học sinh có biểu hiện sai trái tiếp nhận ý kiến của tập thể, tránh sự áp đặt gây nên mặc cảm, tự ti hoặc chống đối ở các em.
          - Thuyết phục và nêu gương là phương pháp giáo dục nhằm tác động vào ý thức, tình cảm, niềm tin, ý chí của học sinh. Đây là phương pháp có vai trò mở đường cho mọi quá trình giáo dục bất kỳ một phẩm chất, năng lực nào. Đối với việc giáo dục học sinh chưa ngoan, khi thực hiện phương pháp này cần hết sức tránh nóng vội và cần nắm bắt cụ thể đặc điểm tâm lí, tính cách cũng như hoàn cảnh gia đình, quan hệ bạn bè của đối tượng này để có biện pháp giáo dục.
II. Khuyến nghị
1.Về phía nhà trường:
Cần xây dựng tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động tập thể, giúp các em mạnh dạn, có cơ hội bộc lộ những phẩm chất đạo đức, từ đó giúp giáo viên có biện pháp giáo dục cho các em hợp lý.
  	2. Về phía gia đình học sinh:
Cần phối hợp tốt với nhà trường, các lực lượng giáo dục khác ngoài xã hội để có biện pháp giáo dục con em ở nhà thật tốt, tránh quá nuông chiều, hoặc giáo dục đạo đức cho các em không đúng hướng.
 	3. Đối với giáo viên:
Cần tìm hiểu đặc điểm riêng của mỗi học sinh để có biện pháp giáo dục đạo đức phù hợp, luôn lấy những câu chuyện, tấm gương tốt gần gũi để động viên, giáo dục hành vi đạo đức cho các em. Phối hợp thật tốt các lực lượng xã hội, các đoàn thể trong nhà trường để có những biện pháp giáo dục đạo đức học sinh gắn liền thực tiễn, mang lại hiệu quả thiết thực nhất.
Vì thời gian nghiên cứu có hạn, nên bản sáng kiến kinh nghiệm này có thể có chỗ còn hạn chế. Rất mong Hội đồng khoa học các cấp và các bạn đồng nghiệp góp ý để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn.
Sáng kiến này do tôi viết không sao chép của ai./.
 Ngày 15 tháng 3 năm 2021
	 	Tác giả
TÀI LIỆU THAO KHẢO
1. Đạo đức và phương pháp dạy học đạo đức ở trường Tiểu học - Nguyễn Sinh Huy.
2. Tâm lý học Tiểu học - Bùi Văn Huệ - Đại học Sư phạm I Hà Nội.
3. Một số vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh - Đặng Vũ Hoạt - Viện nghiên cứu khoa học giáo dục.
4. Vấn đề giáo dục - Hồ Chí Minh - Giáo dục học 1990.
5. Nghiên cứu giáo dục - Tạp chí giáo dục.
6. Tâm lý giáo dục học sinh Tiểu học - Nhà xuất bản Sự thật - Hà Nội 1998.
7. Phát triển nhân cách học sinh Tiểu học - Ma Văn Hiệp - 1998.
8. Một số phương pháp tiếp cận giáo dục đạo đức. NXB giáo dục, 1999.
9. Chương trình tiểu học năm 2000. Bộ giáo dục và đào tạo.
10. Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 giáo dục Tiểu học.
11. Tạp chí giáo dục số 85 năm 2004. Bộ giáo dục và đào tạo.
12. Trang www.moet.gov.vn của Bộ giáo dục và đào tạo.
GV TẬP HUẤN CHO BAN CÁN SỰ LỚP
NHẮC NHỞ RIÊNG HỌC SINH CUỐI BUỔI