Sáng kiến kinh nghiệm Dạy – Học Đạo đức ở Tiểu học theo chương trình mới

dạy thể nghiệm và kết quả 
	Việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các bài Đạo đức vừa là nhiệm vụ vừa là mục tiêu giáo dục ở Tiểu học. Với những kinh nghiệm đã thu thập được trong quá trình giảng dạy, tôi xin minh họa một bài dạy cụ thể sau:
( Bài dạy được thực hiện tại lớp 3A )
Bài 4: Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em
1. Mục tiêu:
Kiến thức: Giúp học sinh hiểu
- Trẻ em có quyền được sống với gia đình, có quyền được cha mẹ quan tâm, chăm sóc, trẻ em không nơi nương tựa, không có gia đình có quyền được Nhà nước và mọi người quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ hỗ trợ.
- Trẻ em có bổn phận phải quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình.
Thái độ: Học sinh yêu quý, quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình.
Hành vi: Biết thể hiện sự quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em bằng lời nói, việc làm cụ thể, phù hợp với tình huống.
2. Tài liệu – phương tiện
Vở bài tập đạo đức.
Các tấm thẻ màu xanh, màu đỏ, màu trắng.
Truyện “Bó hoa đẹp nhất”.
Các bài thơ, bài hát, câu chuyện về chủ đề gia đình.
Tranh minh hoạ truyện “Bó hoa đẹp nhất”.
Một số đồ dùng phục vụ đóng vai.
3. Các hoạt động dạy học chủ yếu
 Tiết 1
Khởi động
- Cho học sinh hát tập thể bài hát: “Cả nhà thương nhau”, nhạc và lời : Phan Văn Minh.
? Các em vừa hát bài gì?
? Bài hát nói lên điều gì?
- Giáo viên giới thiệu bài: Bài hát nói về tình cảm giữa cha mẹ, và con cái trong gia đình. Vậy chúng ta cần phải cư xử đối với những người thân trong gia đình như thế nào? Trong tiết đạo đức hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về điều đó.
Hoạt động 1: HS kể về sự quan tâm, chăm sóc của ông bà, cha mẹ dành cho mình.
Mục tiêu: HS cảm nhận được những tình cảm và sự quan tâm, chăm sóc mà mọi người trong gia dìnhđã dành cho các em, hiểu được giá trị của quyền được sống với gia đình, được bố mẹ quan tâm, chăm sóc.
Cách tiến hành:
? Gia đình em gồm những ai?
Giáo viên yêu cầu HS làm việc 4 nhóm theo yêu cầu sau:
? Hãy nhớ lại và kể cho các bạn trong nhóm nghe về những việc mình đã được ông bà, cha mẹ yêu thương, quan tâm chăm sóc như thế nào?
- GV mời một số học sinh kể trước lớp.
- Thảo luận cả lớp.
? Em nghĩ gì về tình cảm và sự chăm sóc mà mọi người trong gia đình đã dành cho em ?
? Đối với những bạn nhỏ phải sống thiếu tình cảm và sự chăm sóc của cha mẹ thì sao?
- GV nhận xét, kết luận.
Hoạt động 2: Kể chuyện “Bó hoa đẹp nhất”.
Mục tiêu: HS biết được bổn phận phải quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em.
Cách tiến hành:
- GV kể chuyện “Bó hoa đẹp nhất” (Có sử dụng tranh minh hoạ).
- Mời 1 HS kể lại hoặc đọc lại truyện.
- Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm theo các câu hỏi:
? Chị em Ly đã làm gì nhân dịp sinh nhật mẹ?
? Khi nhận hoa, mẹ Ly thấy như thế nào?-
? Vì sao mẹ Ly lại nói rằng bó hoa mà chị em Ly tặng mẹ là bó hoa đẹp nhất 
Yêu cầu đại diện từng nhóm học sinh trình bày kết quả thảo luận trước lớp.
GV nhận xét
? Qua câu chuyện trên em rút ra bài học gì?
- GV nhận xét lại.
d. Hoạt động 3: Đánh giá hành vi.
Mục tiêu: HS biết đồng tình với những hành vi, việc làm thể hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em.
Cách tiến hành:
- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, yêu cầu các nhóm mở vở bài tập đạo đức (trang 13,14).
- Yêu cầu các nhóm thảo luận nhận xét các ứng xử của các bạn trong các tình huống đó.
- GV mời đại diện nhóm trình bày
- Cho cả lớp trao đổi, thảo luận.
- GV nhận xét.
? Yêu cầu HS liên hệ các việc làm của các bạn Hương, Phong, Hồng với bản thân?
? Ngoài những việc đó, em còn có thể làm được những việc gì khác?
Củng cố - dặn dò
? Vì sao em phải quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em?
? Việc em quan tâm, chăm sóc tới những người thân trong gia đình sẽ đem lại điều gì?
- Hưỡng dẫn thực hành:
+ Sưu tầm tranh ảnh, bài thơ, bài hát, ca dao, tục ngữ...về tình cảm gia đình, về sự quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình.
+ Thực hiện việc quan tâm, chăm sóc đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em.
 Tiết 2
1. Hoạt động 1: Bày tỏ ý kiến.
Mục tiêu: - Củng cố để học sinh hiểu rõ về các quyền trẻ em có liên quan đến chủ đề bài học.
- HS biết thực hiện quyền được tham gia của mình: Bày tỏ thái độ tán thành những ý kiến đúng và không đồng tình với những ý kiến sai.
Cách tiến hành:
Gv đưa lần lượt từng ý kiến:
a) Trẻ em có quyền được ông bà cha mẹ yêu thương, quan tâm, chăm sóc.
b) Chỉ có trẻ con mới cần được quan tâm, chăm sóc.
c) Trẻ em có bổn phận phải quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình.
- Yêu cầu học sinh bày tỏ thái độ bằng cách giơ thẻ màu:
+ Thẻ màu đỏ: tán thành.
+ Thẻ màu xanh: không tán thành.
+ Thẻ màu trắng: lưỡng lự.
? Vì sao em tán thành (không tán thành) ý kiến đó?
? Em đã được ông bà, cha mẹ thương yêu,chăm sóc như thế nào?
- GV nhận xét, kết luận
2. Hoạt động 2: Xử lí tình huống và đóng vai.
Mục tiêu: HS biết thể hiện sự quan tâm, chăm sóc những người thân trong những tình huống cụ thể.
Cách tiến hành:
- GV mời một nhóm đóng vai tình huống mở sau:
“Ông của Huy có thói quen đọc báo hàng ngày. Nhưng mấy hôm nay ông bị đau mắt nên không đọc báo được.”
GV nêu yêu cầu: ? Nếu em là bạn Huy, em sẽ làm gì? vì sao?
Và yêu cầu học sinh các nhóm thảo luận đưa ra cách xử lí bằng cách đóng vai.
- Mời các nhóm lên thực hiện.
- GV hỏi: Ai đặt tên cho tiểu phẩm?
? Theo em nhóm nào thể hiện thương ông nhất?
? Kể tên những việc nhóm 2 làm thể hiện quan tâm ông?
- Hỏi HS đóng vai ông: em nghĩ gì khi người cháu của nhóm 2 quan tâm?
- GV chốt ý.
3. Hoạt động 3: Liên hệ bản thân.
Mục tiêu: Tạo cơ hội cho HS được bày tỏ tình cảm của mình đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình.
Cách tiến hành:
- Yêu cầu HS tự liên hệ bản thân theo các gợi ý:
? Hàng ngày em thường làm gì để quan tâm, chăm sóc đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em?
? kể lại 1 lần khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau (hoặc gặp khó khăn, có chuyện buồn) em đã làm gì để quan tâm giúp đỡ họ?
? Bạn đã quan tâm, chăm sóc đến người thân trong gia đình chưa?
- GV tuyên dương những học sinh đã biết quan tâm, chăm sóc những người thân. Khuyên nhủ những học sinh chưa biết quan tâm, chăm sóc những người than trong gia đình.
4. Hoạt động 4: HS múa, hát, kể chuyện, đọc thơ,...về chủ đề bài học.
Mục tiêu: Củng cố bài học.
Cách tiến hành:
- GV gợi ý để học sinh tự điều khiển chương trình, tự giới thiệu tiết mục.
- Sau mỗi phần trình bày, GV gợi ý để học sinh thảo luận về ý nghĩa bài hát, bài thơ đó.
5. Củng cố - Dặn dò:
- GV củng cố bài, nhận xét giờ học, tuyên dương 1 số học sinh tích cực học tập.
- Dặn học sinh:
+ Thực hiện việc quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình.
+ Chuẩn bị bài học sau: “Chia sẻ vui buồn với bạn”
- HS hát tập thể
- 1-2 HS trả lời
- 2 HS: Bài hát nói lên tình cảm yêu thương giữa những người thân trong gia đình.
- Một số học sinh lần lượt kể.
- HS trao đổi với nhau trong nhóm theo yêu cầu.
- 1 số HS trình bày trước lớp.
- HS lớp suy nghĩ trả lời.
+ Các bạn ấy sẽ được nhận làm con nuôi, được xã hội giúp đỡ, quan tâm...
HS lắng nghe.
- 1 HS kể lại hoặc đọc lại.
- HS thảo luận nhóm theo yêu cầu
- Đại diện 1 số nhóm trình bày kết quả thảo luận.
+ Chị em Ly đã hái những bông hoa dại ven đường xếp thành một bó và đem tặng mẹ nhân ngày sinh nhật.
+ Khi nhận hoa, mẹ vui mừng ôm hai chị em Ly vào lòng và nói: “Đây là bó hoa đẹp nhất mà mẹ được tặng đấy”
+ Vì mẹ Ly thấy 2 con mình đã nhớ đến sinh nhật của mẹ mà chính bản thân mẹ quên mất sinh nhật mình, chị em Ly đã biết quan tâm, chăm sóc đến mẹ khiến mẹ rất vui và hạnh phúc.
- Cả lớp trao đổi bổ sung.
- 2-3 HS trả lời.
+ Con cháu có bổn phận phải quan tâm, chăm sóc ông bà,cha mẹ và những người thân trong gia đình.
+ Sự quan tâm, chăm sóc của các em sẽ mạng lại niềm vui, hạnh phúc cho ông bà, cha mẹ và mọi người trong gia đình.
- 1 HS đọc kết luận cuối bài, cả lớp đọc đồng thanh.
- HS các nhóm mở vở bài tập.
- 1 HS đọc yêu cầu của bài tập 3.
- HS các nhóm thảo luận
- Đại diện các nhóm trình bày (Mỗi nhóm trình bày ý kiến nhận xét về một tình huống).
+ Việc làm của các bạn thể hiện tình thương yêu chăm sóc và sự quan tâm ông bà, cha mẹ: Hương (tình huống a), Phong (tình huống c), Hồng (tình huống d).
+ Việc làm của các bạn chưa quan tâm đến bà, em nhỏ: Sâm (tình huống b), Linh (tình huống d).
- HS liên hệ để trả lời.
- HS kể
- 1 số HS trả lời.
- HS đọc từng ý kiến sau mỗi lần GV đưa ra.
- HS bày tỏ thái độ bằng cách giơ các tấm thẻ màu.
- HS giải thích lí do tán thành, không tán thành từng ý kiến.
- HS khác nhận xét bổ sung.
- HS kể.
- 1 nhóm học dinh đóng vai tình huống mở, lớp theo dõi.
- HS các nhóm thảo luận đưa ra cách xử lí bằng cách đóng vai.
- các nhóm lên đóng vai. Ví dụ:
+ Nhóm 1: Đi chơi, mặc kệ ông và không quan tâm đến ông.
+ Nhóm 2: Lấy thuốc cho ông uống, đọc báo cho ông nghe.
- HS: Ông và cháu, cháu thương ông nhất...
- Nhóm 2
- Giúp ông uống thuốc, đọc báo cho ông nghe.
- HS: em thấy rất vui.
- Mỗi tổ cử 2-3 đại diện lên liên hệ, HS lớp lắng nghe.
- HS nhận xét.
- HS tự giới thiệu và biểu diễn các tiết mục đan xen.
- HS thảo luận về ý nghĩa của bài hát, bài thơ đó.
	Qua bài dạy thực nghiệm này cho ta thấy: Giáo viên trước khi lên lớp nếu chuẩn bị bài chu đáo, làm chủ được tiết dạy thì giáo viên không những truyền đạt được đầy đủ những kiến thức cơ bản đến với học sinh mà học sinh sẽ được chiếm lĩnh toàn bộ kiến thức một cách nhẹ nhàng và hiệu quả. Bên cạnh đó, qua từng bài học Đạo đức giáo viên còn giáo dục được đạo đức, hoàn thiện nhân cách cho học sinh thông qua từng bài học cụ thể.
	Như vậy, những nhiệm vụ và nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua bài học này được giải quyết như sau:
1. Giáo dục ý thức đạo đức:
Yêu cầu của chuẩn mực.
Giúp học sinh hiểu: Con cháu trong gia đình cần quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em. Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em làm cho gia đình ấm hơn hạnh phúc hơn.
Ý nghĩa, tác dụng, tác hại.
Cần quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em ruột vì:
+ Ông bà sinh ra cha mẹ, cha mẹ sinh ra ta, là những người có công sinh thành, nuôi dưỡng ta khôn lớn, dành cho ta những gì đẹp nhất.
+ Làm cho ông bà, cha mẹ, anh chị em: Phấn khởi, mau khỏi bệnh, chia sẻ bớt công việc với mọi người trong gia đình, giúp gia đình ấm, bản thân học sinh được ông bà, cha mẹ, anh chị em yêu thương, quý mến, khen ngợi.
Tác hại: Nếu không quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em làm cho ông bà, cha mẹ, anh chị em buồn phiền, sức khỏe giảm sút, lâu lành bệnh, không khí gia đình nặng nề, bản thân học sinh bị mọi người xung quanh chê cười.
Để quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em em cần làm gì ? Làm như thế nào ?
Khi ông bà, cha mẹ già yếu: Bưng cơm, mời nước, đọc sách báo.
- Khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau: Mua thuốc, nấu cơm, cháo, mua đồ ăn, mời bác sĩ khám bệnh...
Khi ông bà cha mẹ mệt nhọc: Xách đồ hộ, lấy nước uống...
- Khi có miếng ngon, vật quý: mời ông bà, cha mẹ, anh chị em ăn trứơc.
Khi anh chị em bận việc: Không nghịch đồ, làm ồn...
2. Giáo dục thái độ tình cảm liên quan đến bài học:
	Hình thành ở học sinh những thái độ tình cảm:
- Đối với ông bà, cha mẹ: Kính yêu, biết ơn; anh chị em: kính yêu, nhường nhịn.
- Thực hiện việc quan tâm, chăm sóc một cách tự nguyện, tận tình, chu đáo.
- Đối với những hành động biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em thì đồng tình, ủng hộ; Đối với những hành động không biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em khi cần thiết cần nhắc nhở, phê phán, chê cười.
3. Giáo dục hành vi thói quen quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em:
	Hình thành ở học sinh những hành vi thể hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em, trong cuộc sống hang ngày khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau, mệt nhọc...
	Để học sinh thể hiện sự quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ. anh chị em, tôi tiến hành điều tra bằng cách phát phiếu điều tra và yêu cầu học sinh điền vào rồi báo cáo kết quả sau (sau 1tháng).
Thời gian
Công việc em quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em
Kết quả
Thứ:


Nhận xét của giáo viên	
Nhận xét của ông bà, cha mẹ, anh chị em

Kết quả đạt được như sau:
Tổng số
học sinh
HS biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em
HS chưa biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em.
Tổng số
%
Tổng số
%

26

24

92,3

2

7,7

PHẦN III: KẾT LUẬN
I. Những bài học rút ra trong quá trình nghiên cứu.
	Qua việc điều tra nghiên cứu, tìm tòi, suy nghĩ, thực hiện tôi thấy để dạy tốt được môn Đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các bài Đạo đức thì cần phải chú ý đến vấn đề sau:
1. Hiểu rõ nhiệm vụ của môn Đạo đức.
2. Dạy học môn Đạo đức phải gắn bó chặt chẽ với cuộc sống thực của học sinh. Luôn lấy những câu chuyện, tấm gương gần gũi với học sinh hoặc của chính gia đình học sinh, giúp bài học đạo đức thêm phong phú, sống động đối với các em và các em cũng tiếp nhận bài học nhẹ nhàng sinh động và hiệu quả.
3. Giáo viên phải nắm vững quy trình và phương pháp dạy Đạo đức theo chương trình mới.
Mỗi phương pháp đều có mặt mạnh và mặt hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài riêng của tiết dạy. Vì vậy, không nên quá lạm dụng hoặc phủ định hoàn toàn một phương pháp hoặc hình thức nào. Điều quan trọng là cần căn cứ vào nội dung, tính chất từng bài, căn cứ vào trình độ học sinh, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng trường, từng lớp mà lựa chọn, sử dụng kết hợp các phương pháp và hình thức dạy học một cách hợp lý đúng mức.
4. Dạy Đạo đức cũng là dạy người
	Vì thế các hành vi, cử chỉ, lời nói của giáo viên phải đúng mực, làm gương cho các em noi theo.
II. Những kiến nghị, đề nghị
	Để việc dạy môn Đạo đức ở trường tiểu học theo chương trình mới có nhiều thuận lợi. Tôi rất mong Phòng giáo dục đào tạo Thành phố có kế hoạch tổ chức chuyên đề môn Đạo đức ( kể cả tiết 1 và tiết 2 ) từ lớp 1 đến lớp 5 cho tất cả giáo viên được dự giờ học tập và vận dụng vào giảng dạy ở trường mình, khối lớp mình phụ trách. Làm được như vậy chắc chắn sẽ đem lại kết quả cao hơn trong việc giảng dạy của thầy cũng như rèn luyện đạo đức cho học sinh Tiểu học.
III. Kết luận
	Dạy Đạo đức ở Tiểu học - đấy chính là một mặt quan trọng của nhân cách, là cái gốc của con người. Giáo dục đạo đức cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng của nhà trường, nhằm xây dựng ý thức đạo đức ( tri thức đạo đức và niềm tin đạo đức ), bồi dưỡng tình cảm đạo đức và hình thành những hành vi, thói quen đạo đức cho học sinh; góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp các em không chỉ là trò giỏi mà còn là những người con hiếu thảo, ngoan ngoãn. Trên cơ sở đó, hình thành cho các em những phẩm chất đạo đức quan trọng của người công dân Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
Giáo trình giáo dục tiểu học (GS – TS Đặng Vũ Hoạt; TS. Nguyễn Hữu Hợp)- NXB Đại học Sư phạm.
Bộ sách Đạo đức Tiểu học.
Chuyên đề giáo dục tiểu học. 
Phương pháp nghiên cứu KHGD-NXBBGD.
Thái Nguyên, 25 tháng 05 năm 2009

Người viết


Phạm Thị Linh

XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
TRƯỜNG TIỂU HỌC THỐNG NHẤT - TP THÁI NGUYÊN
XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO - TP THÁI NGUYÊN